Kûtü’l-Amâre Zaferi’nin (29 Nisan 1916) 108. Yılı

Şehitlerimize, komutanlarımıza ve bütün emeği geçenlere rahmet, minnet ve şükranla…

“Bugün Türklere şan, İngilizlere kara meydan olan şu kızgın toprağın müşemmes (güneşli) ‎semasında; şühedamızın ruhları, şad ü handan pervaz ederken (sevinçle gülerek uçarken), ben de ‎hepinizin pâk alınlarından öperek cümlenizi tebrik ediyorum.” 1

Böyle başlıyordu, komutanı olduğu; muzaffer VI. Orduya gönderdiği, büyük zaferi tebrik mesajına Mirliva (Tuğgeneral) Halil Paşa (1882 İstanbul 20.08.1957).

Bu sene 108. yılını idrak ettiğimiz, Kûtü’l-Amâre Zaferi (29 Nisan 1916 / H. 25 Cemaziye’l-Âhir 1334)‎ I. Dünya Savaşı sürecinde Çanakkale Zaferi’nden sonra ikinci kez İngilizlerin ağır bir şekilde bozguna uğratıldığı, büyük başarının adıdır. 27 Aralık 1915 – 29 Nisan 1916 arasındaki zorlu mücadele, kararlı ve zafere kadar süren bir kuşatma neticesinde ulaşılan bu büyük muvaffakıyet, (Halil Paşa’nın da ifade ettiği üzere) hiç şüphe yok ki Cenâb-ı Hakk’ın bir lütfudur.

Zengin potansiyeli ile Irak doğalgaz ve petrolleri karşısında iştahı kabaran Birleşik Krallık (İngiltere), gelişmekte olan sanayisi için daimî ihtiyacı olan enerji sorununu kökten çözmek ve beraberinde İran üzerinden gerçekleştirmeyi planladığı bir hamleyle, Asya hâkimiyetini güçlendirerek Almanya karşısında zor durumda olan Ruslara güneyden desteklemek istemiştir. Bu maksatla; dâhil olduğu Cihan Harbinin çok cepheli pozisyonu karşısında zorlanan Osmanlı Devleti’nin askerî zaafiyetlerinden de istifade ederek (tıpkı Çanakkale çıkarması gibi) Basra Körfezi’nden itibaren gerçekleştireceği bir işgalle, bölge hâkimiyetini tesis etmek için harekete geçmiştir.

İşte bu büyük işgal harekâtı karşısında, bütün imkânsızlık ve yetersizliklere rağmen canla, başla ve sarsılmaz bir imanla direnerek kazanılmış zaferin adıdır Kût’ül-Amâre. Öyle ki 20 bin kişilik Osmanlı Ordusu, 60 bin kişilik İngiliz (Birleşik Krallık) ordusuna karşı pes etmemiş ve neticede bölgedeki Birleşik Krallık ordusu 5 general, 481 subay, 13 bin 309 asker ile teslim olmak zorunda kalmış, öncekilerle birlikte 30 bini aşkın askerini ise kaybetmiştir. Bu durumu İngiliz tarihçi James Humphry Morris (Clevedon, Somerset, UK 1926 - 20.11.2020 Pwllheli, Galler) “Britanya askerî tarihinin en aşağılık teslimiyeti” olarak nitelendirmiştir.

Kût'ül-Amâre  (كوت العمارة), çoğunlukla Medînetü’l-Kût (Kût Şehri) şeklinde adlandırılmış olup Bağdat ile Amâre ‎ (‎العمارة‎) ‎arasında Dicle nehrinin sol kıyısında (https://islamansiklopedisi.org.tr/kutulamare) yer alır.

Tarihimize altın harflerle kazınan Kûtü’l-Amâre Zaferi’nin (29 Nisan 1916)‎ 108. yıldönümünde başta şehitlerimiz olmak üzere; komutanlarımız Halil KUT Paşa (1882 İstanbul 20.08.1957), Ali İhsan SABİS Paşa (1882 İstanbul ‎‎‎09.12.‎1957), (Sakallı) Nureddin Paşa (Nureddin İbrahim KONYAR, Bursa 1873 - 18.02.1932 İst.), Süleyman Askerî Bey (Prizren 1884-14.04.1915 Basra)‎ ve bütün emeği geçenleri rahmet, minnet ve şükranla yâd ediyoruz; mekanları cennet, makamları âlî olsun…

‎“Kûtü’l Amâre, Çanakkale Savaşı’ndan sonra Britanya İmparatorluğu’nu zora sokan; ‎politikalarını altüst eden ve imparatorluğun yenilmezliği inancını sarsan, dünya hâkimiyetine ‎inanmış Britanya kamuoyunu şüpheye, hatta kaosa sürükleyen büyük bir zaferdir.”

_________________________

1Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Kûtü'l-Amare Kuşatması ve Zaferi Özel Sayısı, (Sayı 137) Akara Ocak 2016, s. 226 – 227

2 M.Yaşar Ertaş , Hacer Kılıçaslan, Kutü’l Amâre 1916 (Olaylar, Hatıralar, Raporlar), Kronik Kitap, İstanbul 2017, s.15