Osmanlı Arşivi ve Müze Gezisi

Öğrencilerimizin teorik bilgilerini saha çalışmaları ve müze ziyaretleriyle pekiştirmek; altı asrı aşkın bir zaman diliminde, üç kıtaya yayılan geniş coğrafyası sebebiyle kapsadığı alan ve 100 milyonu aşkın evrak itibariyle, dünyanın en önemli arşivi özelliğinde olan ‘Osmanlı Arşivi’nin, Kağıthâne (Sadabad)’deki merkezine bir gezi düzenlendi.

Okulumuz Türk Tarihi ve Medeniyeti Kulübü organizasyonuyla, öğretmenlerimiz Gülizar AKAGÜNDÜZ ve Ahmet TÜFEKÇİ rehberliğinde; “Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi ve Müzesine” 13 Aralık 2018 Perşembe günü gerçekleştirdiğimiz geziden “Tarihe dokunmak” adına, her bakımından ufuk açıcı nitelikte, olumlu intibalarla dönülmüştür.

En başından itibaren, evrak kaydı ve muhafazasını devlet ciddiyeti çerçevesinde özen ve ehemmiyetle sürdüren Osmanlı’da; modern anlamda arşivcilik, devrin Maliye Nazırı Safvetî Paşa’nın (1814 - 1883) 1845’te Enderun’daki tarihî vesika ve defterleri bir tertip içinde düzenlettirme çalışması ile başlar denilebilir. 1846’da ise Hazine-i Evrak Nezareti’nin kurulmasıyla, bugünkü Devlet Arşivi’nin temeli sağlam bir şekilde atılmış olur. Sadâret Mektupçuluğundan Hazine-i Evrak Nazırlığına tayin olunan Es-Seyyîd Hasan Muhsin Bey ise Türkiye’de modern arşivciliğin mimarı sayılmıştır.

Hazine-i Evrak Nezareti bir süre sonra Hazine-i Evrak Müdürlüğü’ne dönüştürülür. Bu kurumun devamı şöyle şekillenmiştir. 1922’de ‘Meclis Hükûmeti’ne bağlı İstanbul’da Mahzen-i Evrak Mümeyyizliği kurulmuş. 1923’te ise ismi Hazine-i Evrak Mümeyyizliği olarak değiştirilmiş. 1927’de Hazine-i Evrak Müdürlüğü olarak Başvekâlet müsteşarlığına bağlanmıştır. Mayıs 1933’te ise Ankara’daki Evrak Müdürlüğü ile İstanbul’daki Hazine-i Evrak Müdürlüğü, Başvekâlet Evrak ve Hazine-i Evrak Müdürlüğü adı altında birleştirilmiş; 1937’de Hazine-i Evrâk’ın adı Arşiv Dairesi Müdürlüğü’ne dönüştürülmüştür. 1943’te Başvekâlet Arşiv Umum Müdürlüğü kurulmuş ve 1976’da Başbakanlık Müsteşarlığına bağlı olarak Cumhuriyet Arşiv Dairesi Başkanlığı oluşturulmuştur. 1984’te millî arşivlerimizin korunması ve değerlendirilmesiyle ilgili her türlü görev Başbakanlığa verilmiş, bu görevi yürütmek üzere Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü kurulmuş ve Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Genel Müdürlüğe bağlanmıştır.

16 Temmuz 2018 tarih ve 30480 sayılı Resmi Gazete’de 11 numaralı Devlet Arşivleri Başkanlığı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanmış olup Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı kurulmuş ve böylece kurum, Cumhurbaşkanlığı’na bağlanarak adı “Devlet Arşivleri Başkanlığı” olarak değiştirilmiştir.

Üzerinde yaşamakta olduğumuz coğrafya ve tarihin öneminden hareketle, başta Osmanlı Arşivi olmak üzere arşivlerimiz, dünyanın her yerinden yoğun bir araştırmacı ilgisine muhatap olduğunu hatırlatalım…